Żywotność i bezpieczna praca maszyn przemysłowych oraz budowlanych stosowanych w transporcie wiążą się ze znajomością pojęcia, jakim jest resurs Urządzeń Transportu Bliskiego UTB. W artykule opisujemy, czym jest resurs i co warto o nim wiedzieć.
Polskie prawo nakłada szereg obowiązków na firmy wykorzystujące w swojej działalności dźwignice, wózki widłowe i innego rodzaju Urządzenia Transportu Bliskiego. Jednym z aspektów, o których muszą pamiętać osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo i eksploatację maszyn, jest resurs UTB. Stanowi on wskaźnik określający czas pracy sprzętu, w którym użytkownik ma gwarancję bezpiecznej pracy operatora oraz wydajnego działania maszyny.
Zagadnienie resursu Urządzeń Transportu Bliskiego jest opisywane w wielu dokumentach, wśród których na szczególną uwagę zasługuje norma ISO 12482-2014 – Cranes–Monitoring for Crane design working period. Wspomniany dokument jest podstawą do obliczania tego wskaźnika. Warto pamiętać, że poszczególne maszyny mogą różnić się specyfiką pracy, a co za tym idzie mieć inną żywotność – zwykle opisuje to dokumentacja producenta.
Resurs – czym jest?
We wstępie pokrótce odpowiedzieliśmy na pytanie – czym jest resurs? Teraz przyjrzymy się temu zagadnieniu bliżej. Resurs z definicji oznacza wynikający z założeń i obliczeń projektowych czas eksploatacji UTB (na przykład dźwignicy), który określany jest poprzez liczbę cykli pracy (konstrukcje stalowe) albo liczbę godzin przy obciążeniu nominalnym (konstrukcje ruchome). Dodajmy, iż wskaźnik dotyczy każdej maszyny UTB podlegającej kontroli UDT.
Standardowo eksploatacja Urządzeń Transportu Bliskiego wiąże się z intensywnym użytkowaniem przez wiele lat. Stąd resurs dźwignic i innych UTB – w zależności od specyfiki maszyny – liczony jest w milionach cykli pracy dla konkretnego obciążenia znamionowego albo godzinach pracy. W tym drugim przypadku często już na etapie projektowania – w drodze ustaleń z producentem – dąży się do osiągnięcia resursu na poziomie nawet 25 lat.
Dlaczego trzeba wyznaczać resurs dla UTB (Urządzeń Transportu Bliskiego)?
Początkujący inżynierowie i osoby zaczynające swoją przygodę z profesjonalną opieką serwisową nad maszynami przemysłowymi często pytają, dlaczego trzeba wyznaczać resurs dla UTB (Urządzeń Transportu Bliskiego). Konieczność ta wynika przede wszystkim z aspektów związanych z bezpieczeństwem eksploatacji, a w konsekwencji również przepisami BHP. Resurs pozwala określić moment, w którym trzeba przeprowadzić serwis maszyny.
Warto również podkreślić, że resurs dźwignic i innych Urządzeń Transportu Bliskiego pozwala też na zachowanie optymalnej wydajności sprzętu przez cały okres eksploatacji. Wynika to z faktu, iż dzięki resursowi możemy dokładnie wyznaczyć termin potrzebnego serwisu, niwelując w ten sposób ryzyko późniejszych kosztownych napraw i nieprzewidzianych przestojów. Zapewniamy w ten sposób bezpieczeństwo i ciągłość pracy w zakładzie.
Jak obliczany jest resurs dla Urządzeń Transportu Bliskiego?
Rozważając tytułowy temat, warto wspomnieć, jak obliczany jest resurs dla Urządzeń Transportu Bliskiego. Proces obliczeniowy jest dosyć złożony i uwzględnia szereg parametrów, takich jak:
- liczba cykli pracy oraz czas ich trwania,
- profesjonalną ocenę stanu technicznego maszyny,
- zakładaną wielkość obciążenia urządzenia,
- specyfikację współpracujących z UBT maszyn.
Na podstawie powyższych informacji można wyznaczyć resurs Urządzenia Transportu Bliskiego z dużą dokładnością. Dysponując ograniczoną wiedzą na temat powyższych aspektów można jedynie oszacować wspomniany wskaźnik.
Kto wyznacza resurs UTB?
Kolejne ważne pytanie, na które należy odpowiedzieć, brzmi – kto wyznacza resurs UTB? Musi to być operator, konserwator lub oddelegowany specjalista dysponujący odpowiednią wiedzą o budowie i eksploatacji maszyn przemysłowych. Wymagana jest w tym przypadku znajomość norm oraz przepisów. Wyznaczona osoba nie tylko jednorazowo oblicza resurs, lecz pełni stały nadzór nad eksploatacją maszyn i monitoruje ich stopień zużycia.
Pracownik lub specjalista zewnętrznej firmy przekazuje informacja do osób zarządzających o aktualnym zużyciu maszyn w zakładzie. Na bieżąco raportuje resurs oraz przewiduje i sygnalizuje moment, w którym należy bezzwłocznie wykonać okresowy przegląd techniczny. W niektórych przypadkach może być również konieczne dokonanie stosownych napraw, wymiana podzespołów czy ponowne wystąpienie o zezwolenie na użytkowanie do UDT.
Po osiągnięciu resursu przez UTB konieczne jest wykonanie przeglądu specjalnego
Należy pamiętać, że po osiągnięciu resursu przez UTB konieczne jest wykonanie przeglądu specjalnego. Moment ten musi być ściśle monitorowany poprzez ciągłe śledzenie oraz rejestrację poziomu resursu w cyklu 12-miesięcznym.
W ten sposób będziemy znali zarówno główne parametry eksploatacyjne, jak i moment krytyczny z punktu widzenia serwisu maszyny. Unikniemy dzięki temu tak zwanego awaryjnego zatrzymania Urządzenia Transportu Bliskiego.
Warto również mieć na uwadze fakt, iż – niezależnie od terminowych przeglądów konserwacyjnych czy bieżących praw naprawczych – przeprowadzenie przeglądu specjalnego w chwili osiągnięcia resursu maszyny jest obowiązkiem osoby nadzorującej. W ten sposób zapobiegniemy nie tylko ryzyku awarii (przestojom w pracy zakładu czy wypadkom przy pracy), lecz również wysokim karom ze strony Urzędu Dozoru Technicznego.
Które części dźwignic najszybciej osiągają resurs?
Na koniec warto wspomnieć, które części dźwignic najszybciej osiągają resurs. Najkrótszy czas do momentu osiągnięcia resursu dotyczy elementów poddawanych największym obciążeniom. Wśród nich szczególnie narażone na intensywną eksploatację są mechanizmy podnoszenia dźwignic. W przypadku przeglądu specjalnego tych elementów bada się szczegółowo ich funkcje i kontroluje parametry, a w razie potrzeby przeprowadza działania serwisowe.
Mamy nadzieję, że ten artykuł pozwolił Ci odpowiedzieć na pytanie, czym jest i co warto wiedzieć o resursie. Jeżeli szukasz zaufanego partnera w zakupie i eksploatacji dźwignic oraz UTB, skontaktuj się z naszym przedstawicielem!